Hamilelik ve Diş

Hayatımızı etkileyecek belki de en güzel duygunun vücudumuzda meydana getirdiği değişiklikler  maalesef ki her zaman o kadar güzel olmayabilir. Hamilelik fizyolojik bir durum olmasına rağmen ağızda patolojik değişiklikler meydana getirebilir ve bu patolojik değişiklikler kontrol altına alınmadığı sürece daha ileri problemlere neden olur. Bu nedenle hamilelik sürecinde ağzımızda meydana gelen değişiklikleri ve bunların neden olacağı daha ileri durumları bilmeliyiz.

Hamilelik sürecinde ağzımızda meydana gelen fizyolojik değişikliklerden bazıları:

Ø  Dişetinde yaygın olarak bulunan dişeti iltihabı, aşırı kızarıklık, kanama, ödem

Ø  Bölgesel olarak bulunan gebelik tümörü

Ø  Tükürükteki asit miktarının artmasına bağlı olarak çürüğe yatkınlıkta artış

Ø  Gebeliğin ilk dönemlerindeki kusmaya bağlı olarak ağızda asidik ortam oluşması ve buna bağlı olarak dişlerde meydana gelen aşınma

Hamile bireylerde meydana gelen diş problemleri hamileliğin dönemlerine göre bazı riskler içerir. Hamilelik süreci diş tedavileri açısından üç dönemde incelenir:

Birinci dönem-birinci trimester(ilk üç aylık dönem):  Bebeğin en hassas olduğu dönemdir. Bu nedenle tedavi edilmediğinde  bebeğe ve anneye zarar gelecek problemlerde diş tedavileri yapılmalı. Gebelik tümörü genelde ilk trimesterda  ikinci ayda oluşur ve hamilelik sonuna kadar devam eder. İlk üç aylık dönemde bebeğin anne karnına tutunması gerçekleştiği için aşırı strese maruz kalan annelerde düşük ihtimali göz önünde bulundurulmalı ve sadece acil tedaviler tedavi edilerek hastanın varolan ağrı şikayeti giderilmeli. Bu dönemde bebek X ışınlarına duyarlı olduğu için anneden röntgen alınmamalı eğer alınması çok mecburi bir durum ortaya çıkarsa anne adayına kurşun korumalık giydirilerek bebek X ışınlarından korunmalı.

İkinci dönem- ikinci trimester(üç-altı aylık dönem): Anneye diş tedavilerinin yapılması için en uygun ve en güvenilir dönemdir. Hamileliğin sonuna kadar ertelenmesi uygun olmayan diş çekimleri, kanal tedavileri, dişeti problemleri, dolgular bu dönemde yapılabilir.

Bu gibi sorunlar nedeniyle hamile kalmayı düşünen anne adayı muhakkak bir diş hekimi kontrolünden geçmeli, ağızdaki tüm dişler ve dişetleri tedavi edilmeli. Hamileliğin bu döneminde de röntgen alınmasının çok gerekli olduğu durumlarda kurşun önlük giydirilerek film alınmalı

Üçüncü dönem-üçüncü trimester(altı-dokuzaylık dönem): Bu dönemde meydana gelecek stres ağrı gibi faktörler erken doğuma neden olabilir. Ayrıca bu dönemde diş tedavileri sırasında hastanın uzun süre sırtüstü uzanması bebeğin vena cava inferiora bası yapmasına neden olacağından kan dolaşımının engellenmesine neden olabilir.

HAMİLELİKTE İLAÇ KULLANIMI:

Hamilelikte zorunlu olmadığı sürece ilaç kullanılması tercih edilmez. Bebeğin ilaçlara en duyarlı olduğu dönem 2 ila 12.haftalar arasıdır. Fakat ilaç kullanılmadığı zaman varolan enfeksiyon veya ağrı şikayetinin hastada daha büyük problemlere yol açacağı durumlarda ilaç kullanılması gerekir. Bu durumda hamileliğin dönemi ve ilacın güvenilirliği değerlendirilerek  ilaç kullandırılmalı.

Hamilelikte ilaç katagorileri:

A kategorisi: Bu ilaç kategorisinde olan ilaçların insanda fetusa herhangi bir zararının olmadığı saptanmıştır. A kategorisindeki ilaç grubuna folik asit ve levotiroksin örnek olarak verilebilir.

B kategorisi: Bu gruptaki ilaçlar ya hayvanlarda yapılan çalışmalarda herhangi bir zararının olmadığı saptanmıştır, ya da hayvanlarda yapılan çalışmalarda zararlı olduğu fakat insanlarda yapılan çalışmanın fetusa herhangi bir zararının olmadığı saptanmıştır. B kategorisindeki ilaçlara penisilin, sefalosporin, eritromisin örnek gösterilebilir

C kategorisi: Hayvanlarda yapılan deneylerde risk bulunmuştur ancak insanlarda kontrol edilmemiştir. Nifedipin ve omeprazol örnek olarak verilebilir

D kategorisi: İlacın insanda fetusa zararının olduğu saptanmıştır. Ancak ilacın kullanılmamasının anneye zararı ilacın kullanılmasının bebeğe zararından çok daha fazladır.

X kategorisi: Fetus üzerindeki zararı anneye ilacın kullanılmasının yararından çok daha fazladır. Bu gruptaki ilaçlar bebeğe zararı anneye faydasından çok daha fazla olduğu için kullanılması önerilmez. Bu kategorideki ilaç grubuna misoprostol ve warfarin örnek gösterilebilir.

Annenin mümkünse ilk üç ay ilaç kullanmaması önerilir. Çünkü bu dönemde kullanılan ilacın bebek üzerinde teratojen(bebek üzerinde normal olmayan durumların görülmesine neden olan madde) etkisi çok daha fazladır. Eğer annenin ilaç kullanması gerekiyorsa; kombine ilaç yerine tek ilaç tercih edilmeli, anneye gereken en ufak doz kullanılmalı, vücudun tümüne yayılan ilaç yerine bölgesel ilaç kulanılmalı.

HAMİLELİKTE AĞIZ BAKIMI

Hamileliğin ilk aylarında görülen kusmalar, hormonların değişmesi, annenin beslenme alışmasının değişmesi dişlerde aşınma ve çürüklere ve dişeti problemlerine neden olur

 Ağız sağlığının fazla bozulmaması için anne adayı hamile kalmadan önce muhakkak diş hekimi kontrolünden geçmeli ve hamilelikte anneye problem olabilecek tüm diş tedavileri yapılmalı, anne adayına diş hekimi tarafından bakım programı uygulanmalı, ağız hijyen eğitimi verilmeli.

Hamilelik sürecinin başlamasından sonra meydana gelen diş problemlerinin tedavisi aciliyet göstermediği sürece hamilelik sonuna ertelenmeli. Hamilelik sürecinde tedavi gerektiren diş problemlerinin ikinci terimesterda yapılması güvenlidir fakat ikinci trimester dışında meydana gelen ağrı ve vücutta enfeksiyona neden olacak acil problemler muhakkak gerekli önlemler alınarak tedavi edilmelidir.